Zeytin Ağacı Dizi İncelemesi: Aile Dizimi Nedir, Ne Değildir?

Zeytin Ağacı dizisinin seyirciyle buluşmasının ardından tozlu raflarından çıkıp ülke gündemi haline gelen aile dizimi konusunu tartışacağız bugün. Aile dizimine inanan, daha önce katılmış ve fayda sağladığına inanmış olan, diziden sonra koşa koşa aile dizimi merkezi arayan herkese zeytin dalımı şimdiden uzatayım. Sonra alınma gücenme olmasın:)

Dizinin Konusu:

Dizi; Ada, Leyla ve Sevgi adındaki üç yakın arkadaşın Ayvalık yolculuğunu anlatıyor. Hayatları pek de yolunda gitmeyen bu üç kadın arkadaş, yaşadıkları sorunlara dair aradıkları cevapları şahit olmadıkları geçmiş yaşantılarında buluyorlar. Bu yolculukta kendilerinin başka versiyonlarıyla karşılaşıp, kökleriyle yüzleşiyorlar. Zaten dizinin İngilizce ismi tam da bu sebeple Another Self.

Aslında hikâye Sevgi’nin kanserinin nüks etmesi ve bu sebeple bir ruhsal deneyimleme merkezine katılmasıyla başlıyor. Bu merkezde yapılan çalışmanın ismi köken aile açılımı, yani aile dizimi. Aile dizimi Zaman Bey tarafından koordine ediliyor ve Zaman Bey kişilerin geçmişlerini görme yeteneğine sahip birisi. “Woww” oluyoruz izlerken, Zaman Reis:)

Aile dizimi nedir?

Aile dizimi, bugünkü yaşantınızın kalıtsal travmalarla şekillendiğini öne süren bir yöntem. Yaşadığınız problemlerin atalarınızla olan bağlarınızdan kaynaklandığını iddia ediyor ve role play yöntemiyle bu bağları çözmeye çalışıyor.

Aile dizimi ne değildir?

Her şeyden önce, aile dizimi bir terapi yöntemi değildir. Terapi yöntemlerinde bir şeyleri doğa üstü biçimde hissetmez, başka insanların atalarının yaşadıklarını görmezsiniz. Aile dizimi, dizide de gördüğünüz gibi fantastik ögeler barındırır.

Psikoterapi ile aile diziminin farkı nedir?

En önemli ve temel fark, psikoterapi bilimsel bir yöntemken aile dizimi kesinlikle bilimsel değildir. Aile dizimi, travmalarımızın kesinlikle aileden ve geçmişten aktarıldığını söyler. Klinik psikolojide böyle kesinlikler yoktur.

Psikoterapi, travmaların genetik aktarımını kabul eder. Göçlerle, savaşlarla, salgın hastalıklarla mücadele etmiş atalarımızdan aldığımız mirasın elbette ki her birimizin üzerinde etkisi var. Ruhumuz bir şeyleri hatırlıyor elbette. Travmaların genetik aktarımını konu alan Seninle Başlamadı kitabı, dizinin oturtulmaya çalışıldığı temeldir. Aile diziminin aksine bu kitap bilimsel verilere dayanır. Yani kalıtsal aile travmasına inanmakla aile dizimi parodisine inanmak birbirinden farklı şeyler.

Psikoterapide geçmiş yaşantılar çalışılırken, baş etme yöntemleri ve bu deneyimlere aktarılan anlam da yeniden yapılandırılır. Çünkü danışanın yanında bunu yapabilecek yetkinlikte bir ruh sağlığı uzmanı vardır.

Dizide gördüğümüz aile dizimi sahneleri gerçek mi? Gitsek böyle hisseder miyiz?

Gerçek olabilir. Klinik psikolojide kişinin gerçeklikle bağını kaybetmesi durumuna psikoz denir. Psikozda olan bir kişi gerçek olmayan şeyler duyabilir, görebilir, hatta bunlara inanabilir.

Psikozdaki bir kişinin yaşadığı hezeyanları ve sanrıları, yankın ilişki içerisinde bulunduğu bir başkasının da kendi yaşıyormuş gibi kabullenip deneyimlemesine ise Paylaşılmış Psikotik Bozukluk adı verilir. Farkında olmadan kendinizi bir başkasının sanrılarına kaptırıyorsunuz yani. Dizi boyunca gördüğümüz aile dizimi sahneleri tam olarak budur. Bir başkasının hezeyanını hissetme hali.

Yani aile dizimi telkine açık kişilerin ruhsal açıklığından faydalanan bir yöntem. Üzülerek söylüyorum ki falcıdan, cinci hocadan, üfürükçüden hiçbir farkı yok.

Gidip fayda sağlayanlar var, bunu nasıl yorumlayacağız?

Dediğim gibi, telkine açık kişiler fayda sağladığını hissedebilir. Ancak bu gerçek bir “fayda” mı buna bakmak lazım. Yöntem, bu kişilerin ruhsal açıklığından yararlanıyor demiştik. İşinin ehli olmayan birinin önderliğinde travmalarınızı ortaya saçıyorsunuz. Kabul etmek harika evet. Ama bununla başka ne yapacağınız? Ruh sağlığınızı emanet edebileceğiniz insanlar klinik psikologlardır, psikoterapistlerdir, psikiyatristlerdir. Üç dört gün aile dizimi eğitimi almış herhangi birileri değil, astrologlar değil, falcılar değil, cinci hoca hiç değil.

Kendini gerçekleştiren kehaneti hatırlayalım. Çok inandığınız, inandırıldığınız bir yöntem sonrası kendinizi iyi hissetmeniz normal değil mi? Dizide Sevgi’nin kanseri yenmesini sağlayan yöntem sizin de hayatınızda bir şeyleri değiştirir herhalde değil mi? Bugün bir aile dizimi seansına katılsanız, en azından bu kadarını beklersiniz.

Öte yandan hiç tanımadığınız bir grup insana içinizi dökme cesareti göstermek, dinlemek, dinlenmek, bir başkasının acısını hissetmeye çalışmak, bu insanlarla bağ kurmak ve belki de yıllardır sustuğunuz bir şeyleri artık yüksek sesle söyleyebiliyor olmak… Tüm bunların iyi hissettirmesi normal değil mi? Bu durumda aile dizimi mi işe yaradı yoksa bu saydıklarım mı?

Umut tacirliği mi?

Her ne olursa olsun inanmaya aç bir toplum var karşımızda. Adı bugün aile dizimi olsun, yarın bilinçaltı süpürme, diğer gün bilmem ne terapisi… Ne yazık ki hepsinin alıcısı var bu ülkede.

Yıllar önce gittiğim bir mahalle kuaförü, Psikolog olduğumu öğrendiğinde “Aa harika, benim eşim de bilinçaltı temizliği yapıyor” demişti. Eşinin mesleğini sordum, muhasebeciymiş:) Bilinç altı temizliği eğitimi almış ve muhasebe alanını bırakmış. E tabii, Türkiye’de psikologların meslek yasası yok. Çünkü ne yazık ki bizim ruh sağlığımız kimsenin umurunda değil. Denetlenmediği için de herkes her şeyi yapabiliyor. Doğru adresi bulmak kendi sorumluluğumuz, ruh sağlığımıza bunu borçluyuz.

Bu kadar inanmaya aç olduğumuz için dizinin belli açılardan tehlikeli olabileceğini düşünüyorum. Bu yazıyı tam da bu yüzden yazıyorum. Amacım diziyi ve senaryoyu linç etmek asla değil, ama izlerken ne izlediğimizi bilelim istiyorum.

Şifalandırma konusu dizideki en büyük problemlerden biriydi. Kanser tedavisi gören Sevgi, aile dizimine katılır. Köklerinden gelen travmaları kabul eder ve bu yöntem kanser metastazına iyi gelir. Diziyi izleyen ve inanma ihtiyacı olan bir dolu insana da umut olur… Bu insanlar google’a aile dizimi yazar ve hikaye başlar… Umut tacirliği mi bilemiyorum ama dizi tam bir alternatif tıp güzellemesiydi bana göre.

Sevgi’nin bu yöntemle iyileşmesi kimseye umut olmamalı. Bu arada ilaçlarını almayı bırakınca kanserin tekrar metastaz yapması bu mesajı bir nebze dengelemiş, hakkını yemeyelim senaristin.

Evcil hayvanların yaşam doyumunu arttırdığı, kan basıncını düzenlediği, depresyon eğilimini azalttığı, hatta kansere iyi geldiğine dair yapılmış birçok bilimsel çalışma var mesela. Bunları okuduğunuzda veya gördüğünüzde koşa koşa kedi sahiplenmiyorsanız, bu diziden sonra da aile dizimine kendinizi atmayın bence:)

Son Söz

İnsanın kendisine iyi gelen ortamlarda olması, geçmişini ve başına gelenleri kabullenmesi, hastalığı kabullenip hatta onunla barışması yaşam doyumunu arttırır. Yaşam doyumunun artması, kanser gibi moralle direkt ilişkili bir hastalığa iyi gelebilir. Gelebilir.

İnsan, ruhundaki yaralardan dolayı hasta olabilir. Evet, kanserin sebebi bu olabilir. Olabilir. Düşünsenize, mide stresten ilk ve en çok etkilenen organ. Mide hastalıklarının neredeyse tamamı stres kaynaklı. Fakat biz Sevgi’nin veya bir başkasının ruhundaki yaralardan dolayı kanser olduğunu kesin olarak söyleyebilir miyiz? Hayır. Genetik yatkınlığını tetikleyen bazı yaşam olayları deneyimlediğinden bahsedebiliriz sadece.

Umarım aile dizimi konusunda zihninizi netleştirebilmişimdir. Travmalarınızın uzmanı klinik psikologlardır. Yalnızca psikoloji okumuş ve psikolog ünvanı almış kişiler bile değil. Klinik psikoloji yüksek linsasını tamamlamış, süpervizyon almış, kendisi de terapi sürecinden geçmiş kişiler.

Ruhunuzu iyileştirmek zaman ister, psikoterapi bu yüzden zaman ve sabır gerektiren bir yöntemdir. Buradaki zaman, Zaman Bey değil :) Nasıl ki bir diyetisyen 150 kilo birini bir haftada 50 kiloya düşüremezse, düşürse bile bunun sağlıklı bir yöntem olmayacağını hepimiz bilirsek; terapi de sorunlarınızı kısa sürede çözmez. Terapi işi sabır işidir. Size kısa sürede çözüm sağlayacağını iddia eden hiçbir yönteme itibar etmeyin. Onlar paranızın peşinde:)

Fiziksel bir hastalığınız olduğunda tıp diploması olmayan birine gidip ameliyat olur musunuz? İnsanlar “Ama falanca gitmiş çok iyi gelmiş” dese bile bunu yapar mısınız? Lütfen bunu ruhunuza da yapmayın. Ruh sağlığınız da en az fiziksel sağlığınız kadar değerli.

Sağlıkla kalın.